Training kindercoaching voor leerkrachten in Tanzania

Stichting Tan-kids is niet alleen actief bezig met materiële hulpverlening voor de kinderen in Tanzania. Tan-kids geeft ook trainingen over hoe men de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind kan stimuleren.

In juni 2015 hebben we een 3-daagse basistraining gegeven aan een team leerkrachten in Morogoro. Deze stad ligt 3 a 4 uur rijden van Dar es Salaam in een prachtig berggebied. Dit team is onderdeel van een grote, landelijke organisatie die naast het leveren van onderwijs allerlei andere vormen van hulp- en dienstverlening biedt aan de maatschappij. Met name aan vrouwen en kinderen. De school is zowel kostschool (voor weeskinderen of kinderen die ver weg wonen) als dagschool. Het team was zeer gemotiveerd en iedereen sprak prima engels. Daardoor konden we (Annette en Talitha) zonder swahili-vertaling de training geven.

We beginnen meteen tijdens de kennismaking met het gebruiken van spellen. Gedurende de gehele training werken we met creatieve werk- en spelvormen. Dit doen wij niet alleen omdat wij het mooie, effectieve en werkbare vormen vinden. We doen dit ook om onze cursisten zelf te laten ervaren wat spel en creativiteit met hen doet. We hopen dat dit inspireert en aanzet tot het gebruik ervan. Kinderen vinden spel en creativiteit heerlijk en kunnen zich er ook goed mee uitdrukken. Beter dan alleen met woorden. In de kindercoaching zijn creatieve middelen onmisbaar!

In Tanzania wordt, voor zover wij dit in de afgelopen jaren hebben gezien, nauwelijks gewerkt met spellen, verf, knutselmateriaal, beeldmateriaal, muziekinstrumentjes, rollenspel of poppenkast. Wij vinden het heerlijk om het aan te bieden en we nemen dan ook een koffer vol met materialen mee. Er is in Tanzania wel wat knutselmateriaal te koop, maar er is weinig keus en het is vaak erg duur. Ondanks dat we deze spullen liever in Tanzania zouden aanschaffen, hebben we dus het meeste materiaal vanuit Nederland meegenomen.
Deze training hebben wij kunnen geven dankzij een fondsbijdrage van Stichting Paulien. Daar zijn we erg blij mee! Toen we vertelden dat alle creatieve materialen en werkboeken bij de training horen, kregen we een groot applaus. Het was voor ons hartverwarmend om de dankbaarheid en blijdschap te zien!

De eerste dag stond de emotionele ontwikkeling van het kind centraal. We onderwijzen over “de gezonde emotionele ontwikkeling”. Hoe ziet die er uit? Wat kan het kind dan zoal? Er was al een goede basiskennis aanwezig in dit team. Ook was men goed in staat om met behulp van emotiekaarten de eigen gevoelens te benoemen. Het blijft vaak lastig om het over negatieve gevoelens te hebben. Maar toch was dit team in staat om ermee aan de slag te gaan en er was blijkbaar ook voldoende veiligheid in het team. En dat terwijl de directeur van de basisschool en de onderwijsdirecteur (van alle 5 scholen) ook deelnamen aan de training! Een geweldig stel vrouwen, die het voortouw namen in kwetsbaar durven zijn.
We hebben uitgebreid stilgestaan bij creatieve manieren om kinderen te helpen hun emoties te ontdekken, ze te accepteren en hoe ermee om te gaan.

De volgende dag zijn we gestart met onderwijs over de verbanden tussen emoties, gedrag en gedachten. En toen is het “echte harde werken” begonnen. Het werd stil, er werd gepeinsd en gepiekerd. Ooo….aaaahhaaa….
We deden oefeningen en behandelden casuïstiek. De leerkrachten ontdekten mogelijke achtergronden over het gedrag van hun kinderen. Wat kan er aan de hand zijn als een kind zich onzeker voelt? Waarom wil het kind niet werken, waarom vraagt het zoveel aandacht?
En natuurlijk leggen we ook altijd het lijntje naar onszelf: waarom voelen wij ons soms zo machteloos in de klas? Waarom voel ik me bij zo’n klein voorvalletje zo boos? Voor ons als trainers was het een feest om zoveel te mogen bijdragen vanuit onze eigen werkervaring en expertise.
’s Middags sloten we de 2e trainingsdag af met een praktijkopdracht. We hebben met een groep kinderen creatieve opdrachten gedaan. Iedere leerkracht kreeg een klein groepje kinderen onder zijn/haar hoede we daagden hen uit om gewoon “gezellig” contact met het kind te maken, en zo min mogelijk opdrachten te geven. Men moest oefenen met het observeren van het kind, het bekijken van de tekeningen en daarover vragen te stellen.

De derde dag hebben we een korte theorieles gegeven over de communicatie met kinderen. Door de leerkrachten te laten nadenken over hun eigen ervaringen uit hun kindertijd, ontdekten men dat de meest prettige leerkrachten ECHTE en POSTIEVE aandacht voor hen hadden. De NARE en NEGATIEVE ervaringen gingen over slaan en straf krijgen, over onbegrepen zijn, niet gewaardeerd en gezien worden. Heftig en confronterend!

Last but nog least hebben we de methode Kid’s Skills geïntroduceerd. Dit is een oplossingsgerichte manier van werken met kinderen, waarbij het kind gezien wordt als een gesprekpartner en er impliciet aan een goede relatie met het kind wordt gewerkt. En dat is wat deze leerkrachten heel graag willen.
Het doel van deze methode is om het kind te helpen om een nieuwe vaardigheid aan te leren in plaats van bezig te zijn met “wat het niet meer moet doen”. We hebben hard geoefend met het formuleren van positieve doelen! We hadden van Kid’s skills uit Finland een Engels exemplaar van het werkboek gekregen en daarmee gaan de leerkrachten zelf aan de slag.

Het slot van deze 3-daagse training was geweldig georganiseerd door de school! We werden UITGEBREID bedankt en toegesproken. We kregen een prachtig Masai-kleed. Na het maken van 10tallen foto’s stond onze vriendelijke chauffeur klaar om ons terug te brengen naar Dar es Salaam. De vriendelijke en beleefde chauffeur was geleverd door de organisatie en stond 3 dagen tot onze beschikking! Onderweg moest hij nog even een (levende) kip voor zijn gezin kopen. Onze medereiziger kreeg gelukkig een plek achterin de auto!

Enkele reacties van de cursisten:
“…ik snap nu beter dat ik zelf goed met mijn gevoelens om moet gaan. Ook ben ik dan een goed voorbeeld voor de kinderen.”
“voor het eerst mocht ik leren over de vervulling van de menselijke basisbehoeften en hoe dit van invloed is op o.a. de schoolprestaties.”
“we moeten de ouders meer gaan betrekken, want sommige kinderen worden thuis erg verwaarloost”
“ik zie nu hoe belangrijk het is om te proberen het kind te begrijpen”
‘heerlijk om zoveel verschillende materialen te gebruiken”
“ik heb voor het eerst nagedacht over de relatie die er is tussen gedachten, gevoelens en gedrag. Ik begrijp ook meer over het belang van gezonde, positieve gedachten”

Deze organisatie wil met ons in gesprek gaan over trainingen in 2016 aan alle teams van leerkrachten van hun 5 scholen in de regio Dar es Salaam/Morogoro.
Ook de verzorgers van de kinderen (kostschool) zouden gebaat zijn bij de kindercoach training. Verder wil de school graag een ouderschapscursus organiseren met ons, omdat veel ouders weinig interesse tonen voor hun kind en de opvoeding. Genoeg plannen dus!
Momenteel zijn we in gesprek met een Tanzaniaanse vrijwilliger die ervaring heeft als trainer. Hij gaat de volgende keer met ons meewerken. Hij zou ook methodieken willen vertalen in Swahili en het poppenkast werk willen helpen uit te breiden.